Gelişmiş uzay teleskopları, araştırma robotları ve keşif uyduları gibi modern uzay araçlarının temel taşı olan roketler, tarih boyunca büyük bir evrim geçirdi ve bugünkü hâline ulaştı.
Tarihi konusunda pek çok bilgi yer alsa da tarih bizlere oldukça şaşırtıcı sonuçlar veriyor. Bunlardan birisi de roketin Osmanlı Devleti tarafından tasarlanmış olması. Gerçekten de öyle mi olmuş gelin bakalım.
Roketlerin tarihi, insanoğlunun en eski teknolojik icatlarından biri olan havai fişeklerle başladı.
MÖ 2. yüzyılda Çin’de barutla doldurulmuş bambu kamışlarıyla yapılan bu basit roketler, gösterişli etkinliklerde kullanılıyor ve zamanla savaş aracı olarak da adapte ediliyordu. Özellikle 1232’de Moğollara karşı Çinliler tarafından kullanılan roketler, ateşli silahlar olarak da benimsenmeye başlamıştı.
Osmanlı Devleti’nde ise Humbaracılar Sınıfı İkinci Halifesi Bayramoğlu Ali Ağa’nın icat ettiği roket benzeri ateşli silahlar, o dönemin teknolojik ilerlemesinin bir göstergesi olarak dikkat çekiyor. Bu silahlar, savaş alanında kullanılmak üzere tasarlanmış ve o dönemdeki savaş stratejilerine büyük katkı sağlamıştı.
Gelelim tarihine…
Roketler, aslında Osmanlı Devleti’nin savunma ve teknoloji alanındaki katkılarıyla da zenginleşiyor. Prof. Dr. Salim Aydüz’ün açıklamalarına göre Osmanlı Devleti, ateşli silahlar konusunda önemli bir başarı grafiği çizmişti.
Ancak zamanla Avrupa devletlerinin teknolojik ilerlemelerine ayak uyduramayarak gerileme yaşamış ve bu durum, devlet yöneticilerini teknolojik yeniliklere yöneltmiştir.
Özellikle Lale Devri’nde, Osmanlı toplumunda savaş dışı zamanların değerlendirilmesi ve teknolojik gelişmeler için fırsatlar doğmuştur.
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın liderliğinde, ilmi, kültürel ve sanatsal faaliyetlerin önemli bir ivme kazandığı bu dönemde dikkat çekici icatlar da gerçekleşmiştir. Tersane Mimarı İbrahim Efendi’nin denizaltı “Tahtelbahir”i icat etmesi gibi, Humbaracılar Sınıfı İkinci Halifesi Bayramoğlu Ali Ağa’nın da yeni ateşli silahlar ve roketler geliştirdiği biliniyor.
Bayramoğlu Ali Ağa’nın icat ettiği roketler, günümüzdeki roketlerin atası olarak kabul edilebilecek yeni bir ateşli silah olarak öne çıkıyor. Ali Ağa’nın “Ümmü’l-Gaza fi Tedbiri’l-Harb ve Levazimiha” adlı eserinde kendi icat ettiği silahlar resimlerle anlatılıyor.
Özellikle kale kuşatmalarında kullanılan ve tamamen kendi icadı olan “tulumba” isimli roketlerin tariflerini detaylı bir şekilde vermiş.
Bu roketlerin boyutlarının 7-8 metre olduğu ve insan gücüyle kucaklanabilecek ağırlıkta olduğu belirtilmiştir. Ayrıca bu yeni silahların etkilerini ve önceki kullanılan silahlardan farkını da vurgulayan resimlerle desteklemiştir.
Osmanlı İmparatorluğu’nun ateşli silahlar ve teknoloji alanındaki bu önemli icatları, dönemindeki teknolojik gelişmelerin ve savunma stratejilerinin bir yansıması olarak günümüze ışık tutuyor.
